Er is een opmars gaande van AI-generated muziek. Aan een groot deel van deze muziek is geen mensenhand te pas gekomen. Met één druk op de knop kan iedereen een track genereren. Aan de andere kant bestaan er ook steeds meer AI tools waarmee je losse muzikale onderdelen kunt generen zoals akkoordenschema's, melodieën of drumritmes die je vervolgens zelf moet verwerken tot een volledige track. Wat betekent deze ontwikkelingen voor jou als muzikant? Moet je je zorgen maken over deze nieuwe kunstmatige concurrent of is er niets aan de hand?
Zoals Nick Cave begin dit jaar al passend zei: „Writing a good song is not mimicry, or replication, or pastiche, it is the opposite. It is an act of self-murder.” De meeste mensen maken muziek voor zichzelf en voor anderen, om gevoelens te uiten of om een boodschap over te brengen. De vraag is of AI ooit betekenisvolle gevoelens kan uiten of een persoonlijke boodschap kan overbrengen. Een melodie of tekst die is gegenereerd door een algoritme is per definitie onpersoonlijk omdat een computer geen persoon is die verliefd kan zijn of kan lijden aan liefdesverdriet.
Maar stel dat een computer kan leren wat liefdesliedjes zijn door naar miljoenen liefdesliedjes te luisteren en kan herkennen wat populair is en wat niet. Stel dat het genres en formats leert begrijpen of dat het leert welke akkoorden, instrumenten en woorden effect hebben en deze kan combineren tot herkenbare muziek. Is dat dan erg?
Er valt een parallel te trekken met de schaaksport. Schaakcomputers zijn al sinds de jaren ‘70 in staat om zelfs de beste grootmeesters te verslaan. Desondanks vinden de meeste mensen anno 2023 het niet interessant om naar een wedstrijd tussen twee schakende computers te kijken. Sterker nog, de (menselijke) schaaksport is sindsdien alleen maar populairder geworden. De schaakcomputer introduceerde een nieuwe manier van spelen, bedacht nieuwe zetten en daagde de mens uit om anders naar de sport te kijken. De opkomst van AI daagt ons als muziekprofessionals op dezelfde manier uit.
Het maken van muziek wordt voor een steeds grotere groep mensen toegankelijk door de opkomst van laagdrempelige AI tools Programma’s zoals Bandlab en Soundraw zorgen zorgen ervoor dat mensen met zeer beperkte muzikale kennis zelf liedjes kunnen genereren en muziek als uitlaatklep kunnen gebruiken. Het democratiseert en geeft een grote groep toegang tot een expressievorm die voorheen onbereikbaar was. Of het nou om hiphop, house of jazz gaat, deze AI tools kennen de simpelste basis.
Ook de opkomst van voice-clones draagt al bij aan de impact van AI op de muziekindustrie. Er zijn momenteel al handenvol aan voice-cloning programma's beschikbaar waarmee artiesten hun eigen stem kunnen klonen, maar waarmee anderen ook stemmen kunnen klonen van hun favoriete artiesten. Apple kondigde onlangs aan dat voice clones dit jaar een standaard onderdeel zullen worden van iOS, wat de technologie nog toegankelijker maakt.
Maar niet alleen het maken van muziek wordt beïnvloed door AI, ook het mixen en masteren. Rick Beato, producer, muzikant en YouTuber gelooft dat het niet lang meer duurt voordat de stijlen van producers door AI worden nagebootst. Er zijn al robotische microfoonstatieven die door technici worden gebruikt via een app. Deze zouden eenvoudig kunnen worden bestuurd door een AI.
Er zijn verschillende manieren om naar deze ontwikkeling te kijken. De Amerikaanse artiest Grimes biedt iedereen de mogelijkheid om haar stem te gebruiken door middel van een openbare AI stem kloon. Als je geld verdient met haar stem dan krijgt zij een klein deel. En Sir Paul McCartney zegt dat hij AI gebruikt om het laatste Beatles liedje ooit af te maken door de overleden John Lennon en George Harrison te vervangen door AI systemen die hebben geleerd om de stijenl van Lennon en Harrison na te bootsen. Grimes en McCartney onderzoeken hiermee hoe AI een unieke toevoeging kan zijn in hun werk, in plaats van een vervanging.
Een andere manier om ernaar te kijken is door te stoppen met onszelf te vergelijken met AI. Computerwetenschapper Jaron Lanier noemt het idee dat AI een gevaar vormt voor menselijke capaciteiten ‘dwaas’. Hij geeft aan dat AI is gemaakt door mensen, maar nooit menselijk kan zijn: ‘Onszelf vergelijken met AI is alsof we onszelf vergelijken met een auto: Het is alsof je zegt dat een auto sneller kan dan een menselijke hardloper. Natuurlijk kan dat, maar dan zeggen we ook niet dat de auto een betere hardloper is geworden.’ De muziek die AI maakt is anders dan muziek die door mensen is gemaakt.
Niemand kan voorspellen hoe het muzikale landschap in de nabije toekomst zal veranderen door de opkomst van AI-gegenereerde muziek – en of AI in staat zal zijn om betekenisvolle en goed verkopende liefdesliedjes te schrijven. Maar dat AI een belangrijke rol zal gaan spelen in de muziekindustrie staat vast.
Bij Open Cultuur Tech zijn wij ervan overtuigd dat artiesten in ieder geval niet bang hoeven te zijn dat hun artistieke vrijheid zal verdwijnen. De meeste mensen maken muziek voor zichzelf en voor andere mensen, om gevoelens te uiten of om een boodschap over te brengen. AI heeft bewezen dat het kan helpen om verrassende melodieën te bedenken, unieke geluiden te vinden of je audio te mixen. Maar we moeten er samen voor blijven waken dat computers niet gaan bepalen wat jij als muzikant moet doen. De beste manier om dit te voorkomen is door kritisch te blijven kijken naar hoe deze computers werken, samen te experimenteren met de nieuwste technologie en ervaringen te delen met elkaar en ons publiek.